مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهارت های اجتماعی نوجوانان

دسته بندي : گوناگون » مبانی نظری
فصل دوم
گستره نظری

1-2 نوجوانی
نوجوانی به صورتی که امروز آن را می شناسيم، پديده ای نسبتا جديد است وقبل از قرن بسيتم کسی نوجوانی را به هيچ وجه به منزله دوره ای يا مرحله ای از تحول قلمداد نمی کرد، کودکان با رسيدن به بلوغ بلافاصله به عنوان کار آموز در جهان بزرگسالان قدم می نهادند. پس آشنايی با مفهوم نوجوانی از ره آوردهای روانشناختی در گستره جديد تمدن است.
نوجوانی به پهنه سالهايی اطلاق می شود که کودکی به بزرگسالی می پيوندند. شروع نوجوانی با تغييرات بدنی همزمان می شود ودر نتيجه رديابی ظاهری آن آسانتر، است در حالی که پايان آن بر حسب شکل گيری ساختهای عقلی وتغييرات عاطفی و اجتماعی نوسانی تر در نظر گرفته شده است. به همين دليل برای کسانی که به ضابطه های ظاهری تکيه کرده اند شروع نوجوانی را زيست شناختی وپايان آن را فرهنگی دانسته اند. بدون آن که بتوان لزوماً وابستگی بين بلوغ ونوجوانی را مورد تاييد قرار داد، گستره دگرگونيها نشان می دهند که از لحاظ تحول عقلی ونقش محوری آن در شکل گيری جنبه های عاطفی و اجتماعی، نوجوانی با استقرار فکر انتزاعی از کودکی متمايز می شود و نوجوانان پس از تامين شرايط لازم برای ورود به جامعه بزرگسالان به جرگه بزرگسالان می پيوندند( منصور1378).
نوجوانی دوره ای است که بدن کودک دبستانی به بزرگسالی بالغ تغيير شکل می يابد و همين تغييرات زمينه ساز اضطراب و نگرانی در فرد می شود و به خصوص هنگامی که نوجوان از ويژگی ها و تغييرات مربوط به اين دوره آگاهی چندانی نداشته باشد. اغلب آن ها سؤالات زيادی در مورد مسايل مربوط به خود دارند و می توانند پاسخ آن ها را از والدين و مربيان و معلمان خود بپرسند؛ اما اين در حالی است که بسياری از والدين راحت نيستند در مورد اين مسايل، با فرزند خود صحبت کنند. در نتيجه آن ها بيشتر با دوستان همسال و همکلاسی های شان در مورد اين مسايل صحبت می کنند وگاهی اوقات به اشتباه يکديگر را راهنمايی می کنند. بسياری از نوجوانان احساس ناامنی می کنند و قرار گرفتن در ميان دوستان را بر والدين و در کنار آن ها بودن ترجيح می دهند و هر زمان که فرصت يابند به دوستان پناه می برند. بنابراين اهميت دوستان در اين دوره بسيار زياد است. نوجوان دارای مشکلات ويژه ای هستند که در دوره کودکی کمتر مشاهده می شود. ماهيت اين مشکلات با مشکلات دوره بزرگ سالی متفاوت است. اگر والدين و معلمان مايلند که نوجوانان به راحتی اين دوره را طی کنند، بايد مشکلات نوجوانان را به خوبی بشناسند. به هر حال نوجوانی يک دوره ی مشکل و نامتعادل و غير قابل پيش بينی و دارای مشکلات بسياری است که بايد به شيوه ای رضايت بخش، هم برای نوجوان و هم برای والدين و افراد جامعه حل و فصل شود. زيرا نوجوانی برای خود فرد نيز مشکل زاست و نوجوان با نقش جديد خود در زندگی سازگار نشده و در نتيجه سردرگم و پرخاشگر و مضطرب است.
2-1-1 اهميت نوجوانی
نوجوانی يکی از مراحل زندگی است که از چند بعد دارای اهميت می باشد. نوجوان اغلب برای سازگاری با اين ابعاد تلاش می کند. در ادامه به بعضی از موارد اشاره می کند. 1-شروع نوجوانی: بسياری از افرادی که وارد اين دوره می شوند از دنيای کودکی فاصله می گيرند و در دنيايی سرشار از خيالات و توهمات سير می کنند. آن ها در اين سال ها تغييرات بسياری را در جسم و روان خود تجربه می کنند. .
2- تفکر انتزاعی: در اين دوره، تفکر نوجوان نسبت به کودکی رشد يافته و او اينک دارای تفکر انتزاعی است و می تواند بسياری از مسايل را درک و به موضوع های مختلف فکر کند و بسياری از مشکلات خانوادگی و مشکلات مربوط به خود را با آگاهی حل نمايد. 3-تغييرات عاطفی: تغييرات عاطفی نوجوان آشکار و او نسبت به اتفاقات و مسايل پيرامون خود حساس است. بسياری از هيجان های مثبت چون شادی ، بر خورد والدين و افتخار کردن، آسودگی خيال، هيجانات منفی چون اضطراب و نگرانی، پشيمانی ، غم و اندوه و عصبانيت و خشم و ... باعث تغييرات عاطفی و رفتاری در نوجوان می شود. احساساتی که نوجوان تجربه می کند بسيار متفاوت تر از احساسات يک کودک يا بزرگ سال است و در مقايسه با بزرگسالان، احساس نوجوان افت و خيز بيشتری را نشان می دهد. البته والدين نبايد نگران باشند زيرا اين احساسات طبيعی و زودگذر است. 4- تغييرات اجتماعی: در اين دوره نوجوان از لحاظ اجتماعی ديگران را بر والدين و خانواده ترجيح می دهد و بيشتر مسايل خود را با همسالان حل و فصل می کند. آن ها در گروه های دوستانه به دنبال نشان دادن قدرت و استقلال رای هستند و در ميان آن ها سازگاری بيشتری نشان می دهند. اين در حالی است که در محيط خانواده سرکش و پرخاشگر می شوند. والدين و مربيان با برخورد مناسب و دادن مسؤوليت و احترام به استقلال آن ها در انجام وظايف مربوط به خودشان می توانند روحيه پذيرش مسؤوليت و انجام وظايف محوله را در آن ها تقويت کنند.
5-هويت: بسياری از نوجوانان به دنبال کشف هويت و شخصيتی جذاب هستند تا در چارچوب آن شخصيت قرار گيرند. آن ها هم چنين در مورد فلسفه زندگی و مرگ ابهامات بسياری در ذهن دارند که پاسخ به اين ابهامات از سوی والدين و خصوصاً معلمان دينی در مدارس صورت می گيرد. تقويت روحيه خداجويی و رسيدن به کمال نيز از وظايف اساسی والدين و معلمين است تا با تکيه بر اين روحيه معنوی مانع لغزش های نوجوانان شود(ای برک1380).